وزیر علوم: روش جدید حمایت اقتصادی کامل از دانشجویان تحصیلات تکمیلی، دیگر مقطع دکتری 6 تا 9 سال طول نمی کشد - باشگاه فوتبال بارسلونا

گروه علمی و دانشگاهی خبرنگاران، فاطمه سامعی؛ آموزش عالی کشور به تازگی روزهای پرتلاطمی را پشت سرگذاشته است؛ هفته ای که گذشت با هفته پژوهش و فناوری متقارن بود که بحث های کهنه ای از مسائل ریشه ای پژوهش در کشور بار دیگر مطرح شد.

همچنین اخیرا وزارت علوم پس از سال ها مطالبه قدیمی مردم درباره ساماندهی سهمیه های کنکور را به خاتمه رسانده و طرحی را برای سرانجام دادن به گلایه ها و انتقادها ارائه نموده است.

علاوه بر این، اخیرا بحث های کهنه بی فایده بودن درس های دانشگاهی و نبود ارتباط بین علم آمادمیک با صنعت کشور، از مرحله گلایه فراتر رفته و جدی تر شده تا آنجا که وزارت علوم برای برقراری ارتباط واقعی بین دانشگاه ها و صنعت، با ارایه طرحی حاضر شده که به مدت 3 ماه تا 6 ماه حقوق اعضای هیات علمی را بپردازد و آنها به جای دانشگاه در صنعت حاضر شوند.

درباره مهم ترین اتفاقات این روزهای آموزش عالی کشور با منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت وگو نموده ایم و نظرات وی را جویا شده ایم.

آنچه در گفت وگوی فارس با وزیر علوم می خوانید:

روش جدید حمایت از تحصیل دانشجویان تحصیلات تکمیلی

دیگر دکتری 6 سال تا 9 سال طول نخواهد کشید

اختصاص بندی از قانون بودجه به حمایت اقتصادی از دانشجویان دکتری

طرحی که اساتید را راهی صنعت می نماید

سرانجام نامه های مرتبط با نیازهای صنعت طی یک سال 3 برابر شد

تغییرات قریب الوقوع در سیستم دانشگاه ها و پژوهشگاه ها

نسخه سرانجام پراکنده کاری در دانشگاه های کشور

نسخه پیشنهادی دولت برای برطرف نگرانی ها درباره سهمیه های کنکور

معایب بومی گزینی در کنکور به مزایای آن برای تغییر قانون غلبه می نماید؟

سازوکار تامین اعتبار پژوهشی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی معین شد

فارس: یکی از دغدغه های پرتکرار دانشجویان تحصیلات تکمیلی در کشور، نبود حمایت اقتصادی در حین تحصیل است. در حالی که در نرم جهانی تحصیل در مقطع دکتری یک عنوان یک شغل تمام وقت محسوب می شد و دانشجوی دکتری برای انجام پژوهش یا کار عملی معین با هدف معین جذب می گردد و بابت انجام این وظیفه هم حقوق و دستمزد دریافت می نماید اما در ایران دانشجوی دکتری برای گذارندن این دوره هزینه می پردازد و اغلب به دلیل گران بودن این دوره درگیر مسائل اقتصادی می شوند و در صورت تحصیل در دانشگاه های دولتی بدون شهریه، در کسب درآمد برای گذران زندگی با مسائل اقتصادی روبه رو می شوند.

بعضی کاربران خبرنگاران هم این گلایه را در قالب سوژه دانشجویان دکتری، کارگران بی مزد و مواجب پژوهشی در سامانه فارس من ثبت نموده اند و خواهان پیگیری این مطالبه از مسؤولان مربوط شدند.

غلامی: برای افزایش رغبت شرکت ها و دستگاه ها به تخصیص بودجه فعالیت های پژوهشی به تحصیلات تکمیلی طرحی در دستور کار وزارت علوم است که در این طرح بودجه فعالیت های پژوهشی در چارچوب تحصیلات تکمیلی صرف خواهد شد.

این طرح ارائه تسهیلات به دانشجویان تحصیلات تکمیلی است؛ به این صورت که سازو کار تامین اعتبار پژوهشی در قالب گرنت را فراهم می نماید.

وزارت علوم طرحی را برای راهنمایی بودجه فعالیت های پژوهشی به سمت تحصیلات تکمیلی در دستور کار قرار گرفته است که متشکل از گرنت پژوهشی و گرنت فناوری است و سرانجام نامه های تحصیلات تکمیلی را به سمت پاسخ گویی به نیازهای پژوهش کشور سوق می دهد

در این طرح، از منابع حاصل از یک بند تبصره 9 قانون بودجه استفاده خواهد شد. این بند شرکت های سودده را مکلف می نماید که بخشی از سود خود را در اختیار فعالیت های پژوهشی کاربردی قرار می دهند؛ این اعتبار در ابتدا برای خود شرکت ها و سپس برای تحقیقاتی که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معین می نماید مصرف خواهد شد.

این طرح هم اکنون در حال شکل گیری است و برنامه ها و آیین نامه های مربوط نوشته شده است؛ همچنین برای اینکه این فرآیند فعال گردد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مرحله اول از این طرح حمایت اولیه را انجام خواهد داد.

امیدواریم امسال منابع اقتصادی برای اجرای این طرح تامین گردد تا بتوانیم این رویه را به جریان مستمر کاربردی در سرانجام نامه های تحصیلات تکمیلی با حمایت اقتصادی کامل تبدیل کنیم.

در کنار طرح گرنت پژوهشی، طرح گرنت فناوری هم ارائه می گردد که هر دو طرح مکمل یکدیگر و در راستای راهنمایی سرانجام نامه های تحصیلات تکمیلی به سمت نیازهای پژوهش کشور و سپس تجاری سازی طرح ها است. هر دو طرح به زودی ارائه می شوند.

البته، به زودی بعد از ارائه طرح های گرنت فناوری و گرنت پژوهشی، آیین نامه ای متشکل از استانداردها را تدوین می کنیم که چارچوب هایی را برای جذب دانشجو توسط اساتید معین می نماید و این آیین نامه احتمالا در دی ماه 98 ابلاغ خواهد شد.

دیگر درس دانشجوی دکتری 6 سال و 9 سال طول نخواهد کشید

فارس: بسیاری از دانشجویان دکتری اعلام می نمایند که تحصیل در دکتری کاری تمام وقت است و نمی توانند در حین تحصیل، به صورت تمام وقت مشغول به کار باشند؛ همین امر باعث شده که دانشجو برای گذران زندگی در کنار تحصیل، کار نمایند و سال ها درگیر پروسه تحصیل باشند.

غلامی: معتقدیم باید اعتبار فعالیت های پژوهشی را به سمت سرانجام نامه های تحصیلات تکمیلی و دانشجویان دکتری و پسادکتری راهنمایی کنیم که همان بستر استاندارد تحصیل و فعالیت دانشجویان دکتری و پسا دکتری در همه جای جهان است.

در این طرح، دانشجو برای پروژه معین اخذ می گردد و مانند یک کارمند کارشناس در دانشگاه حضور می یابد، ساعت می زند و وظیفه معین دارد. اگر به همین ترتیب عمل کنیم هیچ دانشجوی دکتری، 6 ساله و حتی 9 ساله درس خود را تمام نمی نماید؛ بلکه ظرف 3 یا 4 سال درس خود را تمام می نماید و از دانشگاه خارج می گردد و نتیجه کار او هم خیلی زود مورد استفاده قرار می گیرد.

کاری که 6 سال پیش تعریف شده است وقتی 6 یا 7 سال بعد نتیجه می دهد فایده ندارد و به درد نمی خورد؛ این موضوعات چالش اساسی تحصیلات تکمیلی است.

در این طرح، دانشجو برای پروژه معین اخذ می گردد و مانند یک کارمند کارشناس در دانشگاه حضور می یابد، ساعت می زند، به این ترتیب دیگر درس هیچ دانشجوی دکتری، 6 سال و حتی 9 سال طول نمی کشد؛ بلکه دانشجو طی 3 یا 4 سال درس خود را تمام می نماید و از دانشگاه خارج می گردد و نتیجه کارش هم زود مورد استفاده قرار می گیرد

سال گذشته منابع اقتصادی طرح به دلیل زمان محدود از دست رفت

فارس: تخصیص بودجه پژوهشی به تحصیلات تکمیلی طبق بند تبصره 9 قانون برنامه، سال گذشته هم دیده شده بود اما این هدف عملیاتی نشد، چرا؟

غلامی: این بند سال گذشته هم در قانون بودجه سال 97 وجود داشت اما به دلیل اینکه تقریبا با سرانجام سال همراه شد، در نتیجه در سال گذشته منبع اقتصادی کافی برای این طرح نرسید، علاوه بر این، مقداری از منابع اقتصادی (تقریبا نیمی از منابع اقتصادی مربوط) هم در شب عید به دلیل تاخیر در انتقال از خزانه دولت از دست رفت؛ اما امسال خوشبختانه طرح در حال اجرا است.

اساتید راهی صنعت شدند

فارس: یکی از ضروریات روز کشور کاربردی شدن پژوهش ها به معنی همراستا شدن پژوهش ها با نیازهای کشور است؛ اخیرا وزارت علوم با هدف برقراری ارتباط نزدیک تر دانشگاه با صنعت و جامعه، اساتید و اعضای هیات علمی را موظف به گذراندن فرصت مطالعاتی در صنعت نموده است؛ اما تعداد محدودی از اعضای هیات علمی از این دوره ها استقبال کردند، چرا؟

غلامی: طبق طرح وزارت علوم، اساتید و اعضای هیات علمی جوان بین 3 تا 6 ماه را باید در صنعت بگذرانند تا از نزدیک در جریان فعالیت های جاری صنایع قرار بگیرند و از مسائل آنها آگاه شوند.

ایده های مختلف ارتباط نزدیک تر اساتید دانشگاهی با صنعت تا به امروز پیروز نبوده است؛ اما امیدواریم که این طرح با شکل جدید اجرا پیروز گردد. تا به امروز هم آمارها نشان داده که تعداد اساتید و اعضای هیات علمی که به فرصت مطالعاتی رفته اند حدود 50 نفر بوده اند و این آمار قطعا افزایش پیدا خواهد نمود و طرح ادامه دار خواهد بود.

به دلیل اینکه این طرح از ابتدای سال 98 اجرا شد و شامل آن دسته از اعضای هیات علمی است که از ابتدای سال 98 استخدام می شوند و تعداد استخدام اعضای هیات علمی در 9 ماهه اول امسال محدود بوده و زیاد نبوده است، در نتیجه بسیاری از این افراد در سال اول آماده نبوده اند که به این فرصت بروند.

اعضای جوان هیات علمی حدود 5 سال فرصت دارند که به فرصت مطالعاتی در صنعت بروند و اگر این آمار در سال اول کمی پایین تر از انتظار است به همین دلیل است.

اما آمارها نشان می دهد مجموع فعالیت هایی که برای ارتباط دانشگاه با صنعت در دست انجام است پیروز بوده است؛ همچنان که تعداد سرانجام نامه هایی امسال در ارتباط با صنعت و جامعه تدوین شده نسبت به سال گذشته 3 برابر شده است، اگرچه آمار این سرانجام نامه ها هنوز پایین است.

از ابتدای امسال، اعضای هیات علمی جوان برای کامل شدن فرآیند استخدام رسمی باید بین 3 تا 6 ماه را در صنعت بگذرانند و 5 سال فرصت دارند که به این فرصت مطالعاتی بروند، تا به امروز 50 نفر در صنعت حاضر شده اند

تغییرات قریب الوقوع در سیستم دانشگاه های کشور

فارس: اخیرا وزارت علوم، تغییرات گسترده ای را در نظام آموزش عالی کلید زده است که براساس آن به پردیس های دانشگاه های دولتی درباره بازنگری در اهداف و ماموریت ها اولتیماتوم داده یا پذیرش دانشجو در دانشگاه های وابسته به دستگاه های دولتی را ممنوع نموده است؛ چه تغییرات دیگری پیش رو است؟

غلامی: طرحی را به اسم ساماندهی آموزش عالی کشور را در دستور کار داریم که مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است که این طرح را اجرا کند.

در این طرح وزارت علوم قرار است دانشگاه های کشور را ساماندهی کند؛ در مرحله اول دانشگاه های دولتی را در ذیل یک طرح با عنوان شبکه علمی کشور تعریف نموده ایم. شبکه علمی کشور استان به استان است و هر چند استان یک منطقه را تشکیل می دهند.

هدف از این طرح این است که در عین حمایت از تشکیل مراکز بزرگ علمی، از پراکنده کاری جلوگیری گردد؛ با این طرح، دانشگاه های کشور ماموریت گرا می شوند به این معنی که تمام ظرفیت های دانشگاه از جمله اعتبار، امکانات و محل استقرار تجمیع می گردد و دانشگاه ها کار جدی کمی و کیفی انجام خواهند داد و کیفی سازی فعالیت های آموزشی و پژوهشی محقق خواهد شد.

این موارد در اهداف ساماندهی نظام آموزش عالی کشور دیده شده است و امیدواریم که بتوانیم با اجرای کامل این برنامه ها به این اهداف برسیم. در نهایت این تغییرات به نفع آموزش عالی کشور است و به نفع تک تک استان ها و مناطق، دانشگاه ها و دانشجویان است که دستاورد های بهتری داشته باشند.

همچنین براساس مصوبه شورای عالی اداری کشور، متولی آموزش عالی فقط دانشگاه ها شناخته شده اند و از این رو دستگاه های اجرایی از داشتن دانشگاه منع شده اند و در نتیجه جذب دانشجو در این نوع دانشگاه ها متوقف شده است.

وزارت علوم ساماندهی دانشگاه های کشور را با هدف ماموریت گرا شدن دانشگاه ها در دست اجرا دارد؛ در گام اول این طرح، دانشگاه های دولتی در ذیل شبکه علمی کشور تعریف شده اند و هر چند استان یک منطقه علمی را تشکیل می دهند. با این طرح در عین حمایت از تشکیل مراکز بزرگ علمی، از پراکنده کاری در دانشگاه های کشور جلوگیری خواهد شد

براساس دیگر مفاد این مصوبه، پژوهشگاه ها هم باید بر فعالیت تخصصی متمرکز شوند و از فعالیت عمومی منع شده اند.

هدف از همه این تغییرات ساماندهی نظام آموزش عالی در راستای بهبود کیفیت آموزش است.

دولت از نظر مجلس درباره لایحه ساماندهی سهمیه های کنکور استقبال می نماید

فارس: وزارتخانه های علوم و بهداشت لایحه ای را برای ساماندهی سهمیه های کنکور ارایه داده اند، چقدر امید به تصویب و اجرایی شدن این لایحه است؟

غلامی: پس از اعتراض های کهنه و ادامه دار درباره انواع سهمیه ها در کنکور، لایحه ای با همکاری مشترک وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به هیات دولت ارسال شده است که در این لایحه پیشنهادهایی برای تغییر انواع سهمیه ها در کنکور ارائه گردد.

مصوبات متعددی از طرف مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره سهمیه های کنکور وجود دارد که هر مصوبه باید توسط نهاد صادر شده اصلاح گردد.

این لایحه پیشنهاد دولت است و اگر مجلس هم پیشنهاد یا ظرفیتی در این باره داشته باشیم از همکاری و همفکری مجلس استقبال می کنیم. امیدواریم که نهادهای مرتبط در این موضوع مشارکت و همراهی داشته باشند و قطعا با نهایی شدن این لایحه نگرانی ها کمتر می گردد.

دولت لایحه ای برای برطرف نگرانی بابت سهمیه های کنکور پیشنهاد داده و از همکاری و پیشنهادات مجلس در این باره هم استقبال می نماید. دولت امیدوار است با نهایی شدن این لایحه نگرانی ها بابت سهمیه های کنکور کمتر گردد

فعلا درباره مزایا و معایب بومی گزینی در کنکور اجماع نظر نیست

فارس: تا قبل از لایحه ساماندهی سهمیه های کنکور، اصلاح مصوبه بومی گزینی در کنکور در دستور کار وزارت علوم بود، این پیشنهاد در چه وضعیتی قرار گرفته است؟

غلامی: سیاست بومی گزینی در کنکور در دوره ای بنا بر سیاست های کشور مبنی بر تحصیل فرزندان نزدیک به محل زندگی والدین اتخاذ شد اما در دوره ای معایبی هم در این سیاست دیده شد.

سیاست بومی گزینی مزایا و معایبی دارد که هنوز درباره آنها به نظر واحد نرسیده ایم و بنابراین بحث بومی گزینی در لایحه ساماندهی سهمیه ها هم دیده نشده است.