15 آبان؛ جشن میانه پاییز - باشگاه فوتبال بارسلونا

جشن میانه پاییز یکی از جشن های ایران باستان است. جشن ها از ارکان مهم فرهنگی در ایران باستان بوده اند و کارکرد آیینی داشته اند. حتی گاهی این جشن ها به یکدیگر مرتبط بوده اند و باید به ترتیب اجرا می شدند. چون هر کدام از آن ها یک آیین به شمار می رفت. در ایران باستان، هر روز سال نام مخصوص به خود را داشته و هر گاه که نام روز با نام ماه یکی می شد، آن روز زمان برگزاری یک جشن مهم بود. بنابراین در هر ماه یک جشن مهم برگزار می شد. از آن جایی که زرتشتیان این اعتقاد را دارند که آفرینش در شش هنگام رخ داده است، در شش وقت دیگر از سال که بر اساس روزهای خاصی تعیین شده نیز یک جشن برگزار می نمایند. جشن میانه یکی از این جشن های شش گانه است. یوتراوز شما را با جشن میانه پاییز آشنا می نماید.

• آیین برگزاری جشن میانه
• سفره جشن میانه
• جشن میانه در میان شش گاهنبار
• جشن میانه گاهنبار چهارم

آیین برگزاری جشن میانه

روز جشن میانه روزی خاص و بزرگ است. در این روز می بینید که در بعضی خانه های هموطنان زرتشتی مان جشنی برپاست و در تالارهای عمومی همه در کنار هم جمع می شوند، از مرد و زن و فقیر و ثروتمند و کوچک و بزرگ و پیر و جوان.

در اصل شرکت در این جشن به نوعی وظیفه دینی زرتشتیان هم به شمار می رود؛ ابتدا موبد شروع به خواندن بخش هایی از اوستا و جشن می نماید. جشن در واقع یک نوع نیایش است که او می خواند و دیگران دست هم را می گیرند. این گرفتن دست یکدیگر نشان دهنده هم پیمانی و هم باوری آن ها با یکدیگر است. این رسم در خواندن نیایش ها از گذشته آمده است. روزهایی که سختی روزگار به آن ها فشار می آورد، این رسم نیایش و هم پیمانی و به قول معروف همازوری به آن ها امید و قدرت می داد. به همین دلیل هم اکنون در نیایش ها انجام می گردد.

در واقع پایه این جشن در اصل همدلی و نیکی ست؛ مانند تمامی جشن های شش گانه زرتشتیان. بنابراین تمامی آداب و رسومی که انجام می گردد در راستای همین امر است.

زرتشتیان اعتقاد دارند که آفرینش در شش هنگام و وقت اجرا شده است و جشن های شش گانه برای همه مردم است. بنابراین اگر کسی هم توانایی برگزاری جشن را ندارد می تواند در جشنی که دیگران برگزار می نمایند شرکت کند و کنار دیگران باشد.

سریع و سیر قطار بگیرخرید آنلاین

سفره جشن میانه

بعد از نیایش سفره ای پهن می گردد که متعلق به همه مردم است. در این سفره وسایل و اشیاء خاصی قرار می گیرد که هر کدام معنای خاصی دارند و هر کدام نشان دهنده یکی از جشن های شش گانه هستند که به آن ها گاهنبار می گویند. چراغ روغنی نشان دهنده گاهنبار اول یعنی اردیبهشت است و نگهبان آتش. ظرف مسی نماد گاهنبار شهریور است و نماد شهریاری و نگهبان فلزات. میوه نماد سپندارمز است و نماد نگهبان زمین و میوه. اصلاً خود سفره به خاطر نماد زمین است که روی زمین پهن می گردد. آب گاهنبار خرداد است و نماد نگهبان آب ها. دو گیاه مورد و سرو که همواره و در تمام طول سال سبز هستند، مربوطند به گاهنبار امرداد که نماد بی مرگی و نگهبان گیاهان است.

به غیر از این نمادها خوراکی های دیگری هم سر سفره قرار می گیرند؛ مثل نان کماج و نان روغنی که می گویند برای خیر و برکت است. برای این که اوستا بخوانند و تبرک باشد برنج و خورش ساده بر سر سفره می گذارند و برای نمادی از نگهبانی هم از حیوانات مفیدی که به زندگی ما برکت می دهند، شیر و تخم مرغ را بر سر سفره قرار می دهند. بعد از نیایش همگی با هم بر سر سفره می نشینند و غذا می خورند و در پایان باقی غذاها بین فقیران و بینوایان پخش می گردد.

جشن میانه در میان شش گاهنبار

همان طور که گفته شد زرتشتیان معتقدند که آفرینش در شش هنگام رخ داده است. به همین دلیل آیینی به نام شش گاهنبار دارند. گاهنبار ترکیبی است از کلمه گاهان و بار و به معنی زمان به نتیجه رسیدن بار و دسترنج است.

می گویند این آیین در زمان اولین سلسله پادشاهان در اساطیر ایرانی به وجود آمده است؛ یعنی دوره ای به نام دوره پیشدادی که جمشید پادشاه بود. این شش گاهنبار به این خاطر است که در آن ها نعمت های خداوند را سپاس گویند و در کنار آن بخشش و نیکی نمایند و طوری از نظر زمانی قرار گرفته اند که هنگام برداشت محصول است یا زمانی که مردم حاصل دسترنج خود را به دست می آورند.

گاهنبار اول روز 45ام سال است که می گردد 15 اردیبهشت و زمان سرسبزی زمین است و در این هنگام آسمان آفریده شده است. گاهنبار دوم روز 150ام سال است و می گردد 15 تیرماه و در این هنگام آب آفریده شده است. گاهنبار سوم روز 180ام سال است که می گردد 30 شهریور یعنی زمان برداشت گندم و خرمن کوبی و در این هنگام زمین آفریده شده است. گاهنبار چهارم روز 210ام سال است که می گردد 30 مهر و شروع سرماست؛ گیاه در این هنگام آفریده شده است. گاهنبار پنجم 290امین روز سال است که می گردد 20 دی و زمان استراحت کشاورزان و دامداران و آرامش میان زمستان است؛ در این هنگام جانوران آفریده شده اند. گاهنبار ششم هنگام اعتدال بهار و فروردین است و موقعیتی که روز و شب با هم برابر می شوند؛ در این هنگام انسان آفریده شده است.

جشن های گاهنبار هر کدام پنج روز طول می کشند و روز پنجم مهم ترین روز است. چون چهار روز دیگر روز تدارکات جشن است و روز پنجم جشن بزرگ اتفاق می افتد. درست مانند گاهنبارها که در گاهنبار پنجم همه چیز آفریده شده تا در گاهنبار ششم انسان پا به عرصه وجود بگذارد.

جشن میانه پاییز؛ گاهنبار چهارم

جشن میانه پاییز جشن گاهنبار چهارم است و در زبان زرتشتی و اوستایی به آن اَیاثرِم می گویند. اکنون این جشن را در روز 15 آبان برگزار می نمایند که درست میانه پاییز است. اما در بعضی متون اساطیری این جشن را در روز 30 مهر هم دیده اند.

معنی ایاثرم یا ایاسریمه یعنی شروع شدن سرما. درست در همین هنگام است که هوا سردی خود را شروع می نماید طوری که کوهستان ها سرد می گردد و چوپانان مجبورند گوسفندان خود را از میان مراتع کوهستانی که در بهار و تابستان سرسبز هستند، پایین بیاورند و خود را برای سرمای زمستان آماده نمایند. به همین دلیل جشنی برای شکرگزاری برپا می نمایند تا بتوانند سرما را به سلامت شروع نمایند.

جشن میانه پاییز پیوند نزدیکی با زندگی مردمان زمانه اش دارد و با برگزاری این آیین آن ها خود را برای ورود به زمستان و سختی هایش آماده می نمایند. در گذشته زمستان بسیار طولانی و سرد بوده است. همه باید خود را برای این سرما آماده می کردند. باید در روزهای گرم سال به ذخیره غذا برای زمستان می پرداختند. خشک کردن و نمک سود کردن بخشی از شیوه نگهداری غذا برای زمستان است. چون زمستان دیگر چیزی نمی روید. حبوبات، گندم، برنج و ... را همگی باید در فصل های گرم تهیه و انبار می کردند تا در فصل سرد سال بتوانند غذای کافی داشته باشند. تمامی این جشن ها باعث نزدیکی مردم به هم می شد و غیر از آن نیایش و اعتقاد روحی و قلبی باعث می شد تا سختی ها را با قدرت بیشتری پشت سر بگذارند. جشن میانه این چنین مهم و تأثیرگذار بوده است.

سخن آخر

جشن های ایران باستان یادگار اجداد و نیاکان ما و بخشی از میراث ناملموس برجای مانده از ایران باستان است. گرچه این جشن ها اکنون رنگ وبوی گذشته را ندارند و تاحدودی رو به فراموشی گذشته اند اما زنده کردن این آیین ها هویت فرهنگی ما را قوت می بخشد. اگر تجربه ای از حضور در جشن های اصلی ایرانی را دارید آن را با خوانندگان یوتراوز در میان بگذارید.