روایتی از کاشفان میدان نفتی آذر - باشگاه فوتبال بارسلونا

در این رویداد، آنچه بیشتر از فراوری نفت اهمیت دارد، حس اعتماد به نفس و خلق تجربه پیروز و تربیت نیروی انسانی متخصص است. صبر کردم تا کمی از جو داغ خبری عبور کنیم و گزارشی از کشف میدان بدهم. البته این منطقه برای من قبل از اینکه نماد نفت و صنعت و ثروت باشد، یادآور ایثار و حماسه و شهادت است. یادآور پاسدار شهید عبدالله فتاحی فرمانده محور چنگوله که در 19 فروردین­ ماه 1362 به پدر شهیدش پیوست و پیکرش در جوار امامزاده علی صالح(ع) صالح آباد ایلام آرمید. یادآور کنجانچم و کوه گچی و بلندی های قلاویزان و پاسگاه بدره و زرباطیه عراق و خونهایی که در آنجا به زمین ریخت. یادآور حماسه آفرینی فرزندان خمینی در تیرماه 65 که چشم ارتش عراق را در ارتفاعات قلاویزان کور کردند و مهران آزاد شد و اگر نبود این خون ها، زبانم لال شاید الان میدان آذر، میدان مشترک نبود و همه آن متعلق به همسایه بود. آری اینان صاحبان اصلی افتخاراتند.

و اما بعد؛

اکتشافی ها عادت نموده اند که در هیچ مراسم افتتاحیه و روبان قیچی کردن و... نباشند و از این موضوع هم گله ای ندارند چون نام و نشان در گمنامی یافته اند و بزرگترها هم عادت نموده اند که یادی از کاشفان این میادین نکنند.

چون این کشف در زمان مدیریت اینجانب اتفاق نیفتاده، راحت تر می توانم از زحمات همکارانم در مدیریت اکتشاف یاد کنم. یکی از روش های اجرای پروژه های اکتشافی، تعریف و واگذاری بلوک های اکتشافی است که در بعد از انقلاب تقریباً 20 بلوک اکتشافی تعریف و اجرا شده که منجر به جذب 1.2 میلیارد دلار سرمایه برای انجام پروژه ها و کشف نفت و گاز معتنابهی شده است. در این فرایند اجرای پروژه اکتشافی به یک شرکت خارجی واگذار می گردد که پیشنهاد آن توسط مدیریت اکتشاف آنالیز و تصویب می گردد و اجرای پروژه ها نیز با مدیریت و نظارت مدیریت اکتشاف انجام می گردد. در این نوع قراردادها که خودش نسل های مختلف دارد تمام ریسک بر عهده شرکت مجری یا پیمانکار است. کشف میدان آذر هم در قالب این نوع قرارداد و به وسیله واگذاری بلوکی به نام بلوک اناران رخ داده است.

بلوک اکتشافی اناران به وسعت 3200 کیلومتر مربع در استان ایلام واقع شده و جزو 17 بلوکی است که در سال 1378 در اولین دور مناقصات بین المللی توسط مدیریت اکتشاف به شرکت های نفتی ارائه شده است.

از میان چهار شرکت متقاضی، شرکت نروژی هیدرو به عنوان برنده مناقصه شناخته شد. نوع قرارداد بیع متقابل با ریسک کامل پیمانکار و زمان آن 52 ماه بوده است.

طبق قرارداد منعقده، شرکت مذکور متعهد به انجام مطالعات و عملیات اکتشاف تفصیلی و حفاری چاه های اکتشافی با سرمایه و ریسک خود بوده است. گفتنی است که شرکت هیدرو بعدها با شرکت دولتی نفت نروژ (استات اویل) ادغام شده و پس از تغییر نام های مکرر هم اکنون به اکینور (Equinor) مشهور است. در سال 1381پیمانکار با تصویب شرکت ملی نفت ایران، 25درصد از سهم قراردادی خود در بلوک اناران را به شرکت روسی لوک اویل واگذار کرد تا با توان بیشتری به ادامه عملیات اکتشافی ادامه دهد. فعالیت های اجرا شده در طی دوره اکتشاف که با نظارت و همکاری مستمر مدیریت اکتشاف صورت گرفت شامل مطالعات و عملیات زمین شناسی، باز پردازش 1150 کیلومتر لرزه نگاری قدیمی، برداشت 1043 کیلومتر لرزه نگاری دوبعدی جدید، پردازش و تفسیر لرزه نگاری و انتها حفاری سه حلقه چاه اکتشافی بوده است. با توجه به وجود زمین های بسیار گسترده آلوده به مین و مواد منفجره به جای مانده از جنگ تحمیلی در محدوده قراردادی، طراحی و انجام این حجم گسترده عملیات زمینی در زمان محدود بسیار سخت بود. به همین دلیل دوره اکتشاف به ناچار به مدت دو سال تمدید شد.

سه حلقه چاه اکتشافی روی ساختمان های آذر (آذر-1 و آذر- 2) و چنگوله شمال غربی حفاری شد که در چاه های آذر-2 و چنگوله شمال غربی-1 حضور نفت به میزان مالی در سازند سروک به اثبات رسید.

چاه های مزبور به دلیل زمین شناسی از نظر فنی و عملیاتی از جمله پیچیده ترین نمونه های موجود در کشور بوده و تحقق اهداف حفاری در آنها و کسب نتایج مطلوب جز با مشارکت علمی و تجربی تنگاتنگ میان کارفرما و پیمانکار امکانپذیر نبود. پس از انتها عملیات اکتشافی، گزارش ارزیابی مالی بلوک اناران به شرکت ملی نفت ایران ارائه شد و در نهایت با توجه به نتایج حاصله، میدان نفتی آذر به عنوان یک میدان تجاری مورد تأیید نهاده شد. شرکت پیمانکار در این بلوک اکتشافی تقریباً 200 میلیون دلار برای مطالعات و عملیات زمین شناسی و ژئوفیزیک و حفاری هزینه کرد. در انتها ضروری است از آقای مهندس محدث مدیر وقت خوشنام و پیروز اکتشاف و آقایان مهندسین خراسانی و کامران مجریان محترم و زحمتکش این بلوک اکتشافی که هر سه بزرگوار به افتخار بازنشستگی نائل شده اند یادی کنیم و برای همگی آرزوی سلامت و پیروزیت داشته باشم.

*مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران

منبع: ایران